علائم بیماری دژنرسانس وابسته به سن ماکولا

دژنرسانس ماکولا وابسته به سن چیست؟

دژنراسیون ماکولا وابسته به سن به عنوان یکی از دلایل اصلی کاهش شدید بینایی در جهان به شمار می‌رود. این اختلال ناحیه‌ای از شبکیه چشم به نام ماکولا را درگیر می‌کند که نقش مهمی در دید دقیق و مستقیم دارد. این بخش از چشم برای انجام فعالیت‌هایی نظیر رانندگی یا مطالعه حیاتی است. برای تشخیص بیماری، اگر ساکن اهواز یا ماهشهر هستید، به بهترین کلینیک چشم پزشکی در ماهشهر و اهواز مراجعه نمایید.

انواع دژنرسانس وابسته به سن ماکولا

بیماری تباهی لکه زرد در دو نوع خشک و تَر دیده می‌شود. شکل خشک آن شیوع بیشتری دارد و حدود ۹۰ درصد موارد را شامل می‌شود. نوع تَر شدت بیشتری داشته و می‌تواند کاهش بینایی شدیدتری به دنبال داشته باشد.با افزایش سن، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر می‌شود و آمارها نشان می‌دهند که زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار دارند. اگر چه افزایش سن نقش کلیدی دارد؛ اما ژنتیک، مصرف برخی داروها و حتی سبک زندگی نیز در ابتلا به دژنرسانس وابسته به سن ماکولا دخیل‌اند.

دژنراسیون ماکولا در جوانان

با توجه به اینکه بیماری دژنراسیون ماکولا (AMD یا ARMD) غالباً در افراد سالمند دیده می‌شود؛ اما گاهی اوقات جوان‌تر ها نیز به آن دچار می‌شوند. سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی می‌توانند از علل مؤثر در بروز این بیماری باشند. از سوی دیگر، برخی عوامل محیطی و رفتاری مانند مصرف دخانیات، نداشتن فعالیت بدنی، چربی خون بالا و فشار خون نیز احتمال ابتلا به بیماری تباهی لکه زرد در سنین پایین‌تر را افزایش می‌دهند.

علائم دژنرسانس ماکولا وابسته به سن

علل دژنرسانس ماکولا وابسته به سن

اگر چه علت اصلی این بیماری هنوز به طور کامل روشن نیست؛ اما در نوع خشک آن تحلیل تدریجی بافت ماکولا و رسوب رنگدانه‌ها محتمل‌ترین دلایل هستند. در نوع تَر، رشد غیر طبیعی رگ‌های خونی زیر شبکیه و نشت مایعات و خون می‌توانند منجر به آسیب سلول‌های شبکیه و اختلال در دید مرکزی شوند.

عواملی نظیر سیگار کشیدن، سابقه خانوادگی، فشار خون بالا، چاقی و دوربینی احتمال بروز این بیماری را افزایش می‌دهند. برخی مواد مغذی مانند ویتامین‌های A، C، E، عنصر روی، لوتئین و زیگزانتین ممکن است از بروز یا پیشرفت دژنراسیون ماکولا (AMD یا ARMD) جلوگیری کنند.

بر پایه‌ نتایج تحقیقاتی منتشر شده در مجله‌ Archive of Ophthalmology در سال ۲۰۰۱، اسیدهای چرب امگا-۳ موجود در ماهی‌ها اثر محافظتی بر ماکولا دارند. در حالی ‌که امگا-۶ موجود در برخی روغن‌های گیاهی ممکن است خطر ابتلا به بیماری تباهی لکه زرد را بیشتر کند. همچنین بعضی داروهای خاص مانند کلروکین یا داروهای روان ‌پزشکی نظیر فنوتیازین‌ها نیز ممکن است با بروز این بیماری در ارتباط باشند.

تشخیص دژنرسانس وابسته به سن ماکولا

یکی از موثرترین راه‌ها برای شناسایی زود هنگام دژنراسیون ماکولا وابسته به سن، مراجعه منظم به چشم‌ پزشک است. معاینات منظم می‌توانند بیماری را حتی پیش از ظهور علائم آشکار شناسایی کنند. برنامه پیشنهادی برای معاینه چشمی در سنین مختلف به شرح زیر است:

• یک‌ بار در طول دهه سوم زندگی
• دست ‌کم دو نوبت در دهه چهارم
• هر دو تا چهار سال بین سنین ۴۰ تا ۶۴ سال
• هر یک تا دو سال بعد از ۶۵ سالگی

اگر چشم‌ پزشک در معاینه نشانه‌هایی از دژنراسیون ماکولا (AMD یا ARMD) بیابد، ممکن است انجام تصویر برداری‌های پیشرفته‌تر را پیشنهاد دهد تا وضعیت بیمار به طور دقیق‌تر ارزیابی شود.

یکی از روش‌های تصویربرداری، آنژیوگرافی است که طی آن ماده رنگی مخصوصی از راه ورید بازو تزریق می‌شود و سپس از چشم در بازه‌های زمانی مشخص عکسبرداری می‌کند. این روش در تشخیص دقیق‌تر نوع بیماری تا حد زیادی کمک کننده است. روش دیگری نیز به نام OCT چشم وجود دارد که بدون نیاز به تزریق ماده، از ماکولا تصویر برداری می‌کند. این تکنیک برای بررسی شدت نشت مایعات و تورم بسیار مفید است. ابزاری ساده و مؤثر برای بررسی پیشرفت بیماری توسط خود بیمار، جدول آمسلر است. برای استفاده درست از این جدول نکات زیر را رعایت کنید:

• از جدول با ابعاد اصلی و دقیق استفاده نمایید؛ (می‌توانید این جدول را از پزشک خود تهیه کنید).
• جدول را در فاصله حدود ۳۳ سانتی‌ متر مقابل خود نگه دارید.
• یک چشم را ببندید و در صورت نیاز، عینک مطالعه بزنید.
• به نقطه مرکزی جدول خیره شوید و اگر خطوط موج ‌دار یا لکه‌های تار ( تاری دید ) در آن دیدید، حتماً ثبت و به پزشک اطلاع دهید.

درمان دژنرسانس ماکولا

درمان‌های موجود بسته به نوع بیماری (خشک یا تَر) و مرحله پیشرفت آن متفاوت هستند. در ادامه راه‌های درمان نوع خشک و تر دژنراسیون ماکولا وابسته به سن را جداگانه مورد بررسی قرار می‌دهیم.

درمان دژنرسانس ماکولا خشک

در حال حاضر درمان قطعی برای نوع خشک وجود ندارد؛ اما برخی روش‌ها می‌توانند پیشرفت بیماری را آهسته کرده و کیفیت زندگی را ارتقاء دهند:

• اصلاح رژیم غذایی: مصرف میوه‌ها، سبزی‌های تیره، ماهی‌های چرب و آجیل تأثیر مثبتی دارد.
• مکمل‌ های تغذیه ‌ای: ویتامین‌های E، C، بتاکاروتن و مواد معدنی مانند روی می‌توانند مفید باشند.
• توان‌ بخشی بینایی: یکسری تمرینات هستند که انجام آن‌ها تحت نظر پزشک متخصص برای استفاده بهتر از باقی ‌مانده بینایی توصیه می‌شود.
• ابزار کمکی: این ابزارها شامل عینک‌های بزرگ‌ نما، دستگاه‌های دیجیتال یا نرم ‌افزارهای کمکی برای دید بهتر می‌شوند.

درمان دژنرسانس ماکولا تر

این نوع از بیماری معمولاً سریع‌تر پیشرفت می‌کند و نیاز به درمان فوری دارد. راه‌های درمان آن عبارتند از:

• لیزر درمانی: در برخی موارد برای بستن رگ‌های خونی غیر عادی کاربرد دارد.
• درمان ‌های نوین: تحقیقات در زمینه‌هایی مانند سلول ‌درمانی و کاشت ایمپلنت‌های هوشمند در حال انجام است.
• تزریق داروهای ضد VEGF: داروهایی مانند آیلیا و افلیبرسپت با جلوگیری از رشد رگ‌های جدید، آسیب به ماکولا را مهار می‌کنند. این داروها مستقیماً به چشم تزریق می‌شوند.

پیشگیری از دژنرسانس ماکولا

برای پیشگیری از ابتلا یا کند کردن روند بیماری دژنراسیون ماکولا (AMD یا ARMD)، تغییر سبک زندگی و رعایت توصیه‌های زیر مفید است:

کلام آخر

در این محتوا به بررسی دژنراسیون ماکولا (AMD یا ARMD) پرداختیم. دانستیم که با توجه به افزایش شیوع این بیماری با بالا رفتن سن جمعیت، آگاهی از جنبه‌های مختلف این بیماری از جمله علائم اولیه، روش‌های تشخیص و درمان‌های موجود بسیار ضروری است.

هر چند درمان قطعی برای بیماری تباهی لکه زرد وجود ندارد؛ اما با پیگیری پزشکی منظم، استفاده از مکمل‌های تغذیه‌ای، اصلاح سبک زندگی و بهره ‌گیری از روش‌های نوین درمانی مانند تزریق داروهای ضد VEGF می‌توان روند پیشرفت بیماری را کند کرد و کیفیت زندگی بیماران را حفظ نمود. در نهایت، پیشگیری و مداخله زود هنگام نقش کلیدی در مدیریت موفق این عارضه دارند.