علائم بیماری انگل چشمی انسان چیست؟

توکسوپلاسموز چشمی چیست؟

توکسوپلاسموز چشمی نوعی بیماری است که توسط انگلی به نام توکسوپلاسما گوندی ایجاد می‌شود. این انگل تک ‌یاخته‌ای درون سلولی می‌تواند منجر به بروز التهاب و آسیب در بافت‌های داخلی چشم گردد.

این آسیب ممکن است بینایی فرد را به ‌طور موقت یا دائمی دچار اختلال کند. احتمال دارد که منبع این بیماری مادرزادی باشد یا فرد پس از تولد به آن مبتلا شود. از آنجایی که این عفونت اغلب پشت چشم را درگیر می‌کند، به عنوان یکی از شایع‌ترین دلایل التهاب شبکیه شناخته می‌شود.    

علائم انگل چشمی انسان

در اغلب موارد، افرادی که برای نخستین بار به این انگل مبتلا می‌شوند، هیچ نشانه‌ مشخصی را تجربه نمی‌کنند. به ‌طوری‌ که حدود ۸۰ درصد مبتلایان از وجود بیماری خود بی ‌اطلاع هستند. علائم انگل چشمی انسان معمولاً حدود دو هفته پس از دوره نهفتگی پدیدار می‌شوند و می‌توانند موارد زیر را شامل شوند:

علل ابتلا به توکسوپلاسموز چشمی

توکسوپلاسموز چشمی معمولاً زمانی بروز می‌کند که انگل توکسوپلاسما گوندی از راه‌های گوناگون وارد بدن شود و به بافت چشم آسیب بزند. منشا اصلی این انگل حیواناتی مانند گربه‌ها هستند که انگل را از طریق مدفوع خود در محیط پخش می‌کنند. تماس غیر مستقیم انسان با این منابع آلوده می‌تواند آغازگر عفونت باشد. مهم‌ترین عوامل ابتلا به این بیماری شامل موارد زیر هستند:

• گوشت آلوده و نپخته: اگر گوشت به‌ درستی پخته نشود، ممکن است کیست‌های انگل در آن فعال مانده و وارد بدن شوند.
• آب آلوده: نوشیدن یا استفاده از آب ناسالم می‌تواند باعث ورود مستقیم انگل به دستگاه گوارش شود.
• سبزی‌ ها و میوه‌ های نشسته: کودهای حاوی انگل ممکن است سطح محصولات کشاورزی را آلوده کنند و در صورت شستشوی ناقص موجب بروز عفونت شوند.
• شیر غیر پاستوریزه: احتمال دارد که این نوع شیر حاوی انگل فعال باشد و بدون حرارت ‌دهی مناسب، به عنوان منبع ابتلا به انگل چشمی انسان به شمار می‌رود.
•  تماس با فضولات گربه: تماس با محل زندگی گربه‌ها بدون رعایت بهداشت، یکی از راه‌های شایع انتقال انگل توکسوپلاسما گوندی است.
• انتقال از انسان به انسان: در برخی موارد خاص مانند تزریق خون آلوده، پیوند عضو یا انتقال خون از مادر به جنین، امکان سرایت انگل وجود دارد.

عوامل خطر ابتلا به توکسوپلاسموز چشمی

اگر چه بسیاری از افراد سالم ممکن است بدون اینکه علائمی نشان دهند، ناقل انگل توکسوپلاسما گوندی باشند؛ اما خطر واقعی زمانی بروز می‌کند که سیستم ایمنی بدن تضعیف شده باشد. افرادی که تحت درمان‌های خاص مثل شیمی‌ درمانی قرار دارند، کسانی که پیوند عضو دریافت کرده‌اند یا مبتلایان به بیماری‌هایی مانند HIV، در برابر این عفونت آسیب ‌پذیرترند. در چنین شرایطی احتمال فعال شدن مجدد انگل افزایش می‌یابد و درگیری‌های چشمی می‌توانند به صورت شدیدتر و پیچیده‌تر ظاهر شوند.

توکسوپلاسموز مادرزادی چیست؟

توکسوپلاسموز چشمی مادرزادی نوعی از این عفونت است که در دوران بارداری و به واسطه انتقال از مادر آلوده به جنین شکل می‌گیرد. اگر مادری در زمان حاملگی برای نخستین بار به این انگل مبتلا شود، احتمال انتقال آن به جنین وجود دارد. این در حالی است که بسیاری از مادران ممکن است علائم آشکاری نداشته باشند؛ اما همچنان توانایی انتقال بیماری به جنین خود را دارند. بیشترین ریسک انتقال در سه‌ ماهه اول بارداری است که به‌ صورت درون‌ رحمی رخ می‌دهد.

این عفونت می‌تواند سبب ایجاد مشکلاتی مانند انحراف چشم (استرابیسم)، آسیب به شبکیه یا کوچک بودن غیر طبیعی چشم (میکروفتالمی) شود. همچنین نوزاد ممکن است دچار عارضه‌هایی مانند آب مروارید یا اختلال در عملکرد عصب بینایی گردد. اگر ساکن خوزستان هستید، برای عمل انحراف چشم در اهواز و ماهشهر به کلینیک دکتر بیگی مراجعه کنید.

تشخیص انگل چشمی انسان

برای تشخیص توکسوپلاسموز چشمی که به دلیل آلودگی با انگل توکسوپلاسما گوندی به وجود می‌آید، از چند روش مختلف بهره گرفته می‌شود:

• معاینه تخصصی چشم: اولین گام معمولاً انجام یک معاینه دقیق چشم توسط چشم ‌پزشک است. پزشک با بررسی سوابق بیمار و نشانه‌های بالینی وی، بینایی، فشار داخل چشم و سلامت شبکیه را ارزیابی می‌کند.
• تصویربرداری چشم: ابزارهایی مانند OCT چشم امکان مشاهده ساختارهای داخلی چشم از جمله شبکیه و عصب بینایی را با وضوح بالا فراهم می‌کنند. این فناوری به پزشک کمک می‌کند تا ناهنجاری‌های احتمالی مرتبط با عفونت را شناسایی کند.
• آزمایش ‌های سرولوژیکی: در این مرحله، آزمایش خون برای یافتن آنتی‌ بادی‌های اختصاصی علیه توکسوپلاسما گوندی انجام می‌شود. تست‌هایی مانند ELISA یا IFA حضور پاسخ ایمنی بدن در برابر این انگل را بررسی کرده و در تأیید تشخیص بیماری انگل چشمی انسان مؤثر هستند.
• روش ‌های مولکولی (PCR): تست PCR با دقت بالا قادر است DNA انگل را در مایع چشم یا نمونه‌های بافتی شناسایی کند. این روش به‌ دلیل حساسیت بالا، نقش کلیدی در تشخیص قطعی عفونت چشمی دارد.

درمان توکسوپلاسموز چشمی

اگر عفونت در نواحی غیر از بخش مرکزی شبکیه (ماکولا) باشد و خفیف ارزیابی شود، ممکن است بدون مصرف دارو برطرف شود؛ اما در موارد پیشرفته‌تر یا با درگیری نواحی حساس چشم می‌توان این التهاب را با تجویز آنتی ‌بیوتیک‌ها کنترل کرد و مدت بیماری را کاهش داد.

در چنین شرایطی از استروئیدهای موضعی (قطره‌های چشمی) یا استروئیدهای سیستمیک نیز برای کاهش واکنش التهابی استفاده می‌شود. در صورت بروز عفونت در دوران بارداری، رویکرد درمانی به ‌گونه‌ای است که از انتقال بیماری به جنین جلوگیری شود.‌

پیشگیری از توکسوپلاسموز چشمی

اثرات دراز مدت توکسوپلاسموز مادرزادی

زمانی که فرد به توکسوپلاسموز چشمی مبتلا می‌شود، زخم‌هایی در لایه شبکیه ایجاد می‌گردند که معمولاً غیر فعال هستند. به ویژه در موارد مادرزادی بیماری انگل چشمی انسان، این زخم‌ها معمولاً حالت خاموش و غیر فعال دارند؛ اما ممکن است انگل توکسوپلاسما گوندی مجددا فعال شده و باعث بروز التهاب در چشم شود که علائمی مانند درد، قرمزی چشم ، حساسیت به نور، تاری دید و افزایش فشار داخل چشم را به همراه دارد.

در زمان بازگشت عفونت، آزمایش‌ها نشان می‌دهند که سلول‌های سفید خون به صورت ابر مانند لایه‌ای را بر روی شبکیه ملتهب تشکیل داده‌اند. در موارد حاد‌تر ممکن است دید بیمار به صورت مه ‌آلود درآید و التهاب شدیدی رخ بدهد که قابل لمس و تشخیص است.

کلام آخر

در این محتوا به بررسی توکسوپلاسموز چشمی پرداختیم. دانستیم که این بیماری با وجود احتمال عدم بروز علائم در برخی افراد می‌تواند آسیب‌های جدی به چشم وارد کرده و بینایی فرد را تهدید نماید. پیشگیری از این انگل چشمی انسان از طریق رعایت بهداشت غذایی و محیطی اهمیت بالایی دارد.

همچنین درمان مناسب و مراقبت ویژه از گروه‌های پر خطر مانند زنان باردار و افراد با سیستم ایمنی ضعیف می‌تواند از پیشرفت بیماری و عوارض شدید آن جلوگیری نماید. آگاهی عمومی و پیگیری‌های پزشکی منظم، کلید کاهش آسیب‌های ناشی از این انگل چشمی محسوب می‌شوند.