دلایل همانژیوم چشم در کودکان

همانژیوم چشم کودکان چیست؟

همانژیوم چشم یک توده خوش ‌خیم است که در پی تجمع و رشد بی ‌رویه رگ‌های خونی در نواحی مختلف چشم مانند ملتحمه، شبکیه یا حتی قسمت‌های عمقی‌تر مانند عصب بینایی شکل می‌گیرد. این ضایعه بیشتر در نوزادان و کودکان شایع است. البته در موارد نادری در بزرگسالان هم دیده می‌شود.

اغلب بدون درد است و احتمال دارد به صورت ناگهانی رشد کند. در بسیاری از موارد بدون نشانه خاصی رشد کرده؛ اما گاهی اوقات می‌تواند مشکلاتی مانند اختلال در بینایی، خونریزی چشم یا التهاب را ایجاد نماید.

اگر چه بسیاری از این توده‌ها با گذر زمان کوچک شده و خود به‌ خود از بین می‌روند؛ اما در صورتی‌ که باعث آسیب‌های جدی به بافت‌های چشم یا کاهش دید شوند، نیاز به درمان‌هایی مانند جراحی، لیزر یا دارو وجود دارد. تشخیص زود هنگام و بررسی مداوم برای پیشگیری از آسیب‌های احتمالی ضروری است.

علائم همانژیوم چشم در اطفال

همانژیوم چشم کودکان می‌تواند با علائم مشخصی همراه باشد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم: 

• با پیشروی ضایعه ممکن است چشم کودک بدون احساس درد از حدقه بیرون بزند. 
• کاهش بینایی یا محدودیت در میدان دید می‌تواند به دلیل فشار توده بر عصب بینایی یا درگیری عضلات چشم اتفاق بیفتد. 
• ایجاد دوبینی یکی دیگر از علائم شایع است که ناشی از اختلال در هماهنگی عضلات خارجی چشم است. 
• در صورت فشار بر عصب لاگوفتالموس و عضلات مرتبط، مشکلاتی مانند زخم قرنیه یا التهاب سطح چشم ممکن است بروز پیدا کنند. 
• گاهی اختلال در عملکرد عصب‌های چشم باعث تغییراتی در واکنش مردمک نیز خواهد شد.

انواع همانژیوم چشم

همانژیوم های چشمی بر اساس محل ایجاد و ساختار بافتی به دو نوع اصلی همانژیوم مویرگی و همانژیوم حفره‌ای تقسیم می‌شوند. نوع مویرگی در لایه‌های سطحی پوست یا ناحیه ملتحمه بروز پیدا می‌کند. در حالی ‌که نوع حفره‌ای در لایه‌های عمیق‌تر مانند پلک یا اطراف کره چشم شکل می‌گیرد. در ادامه این دو نوع شایع همانژیوم چشم را با جزئیات بیشتر بررسی می‌کنیم:

همانژیوم مویرگی

همانژیوم حفره ‌ای

این نوع توده معمولاً با ظاهر خوشه‌ای از رگ‌های گشاد و به رنگ‌های قرمز تیره یا آبی دیده می‌شود. نوع حفره‌ای در بزرگسالان شایع‌تر است. معمولا به کندی رشد می‌کند و اغلب به‌ صورت اتفاقی تشخیص داده می‌شود. با وجود اینکه در بسیاری از موارد نیازی به درمان ندارد؛ اما در صورت ایجاد اختلالاتی مانند تنبلی چشم، آب ‌سیاه یا آب‌ مروارید، مداخله پزشکی و انجام جراحی لازم خواهد بود.

افراد در معرض ابتلا به همانژیوم چشم

با اینکه این تومورها می‌توانند افراد در هر سنی را تحت تأثیر قرار دهند؛ اما برخی گروه‌ها ریسک بالاتری دارند. همانژیوم‌ چشم نوزاد جزو شایع‌ترین توده‌های خوش ‌خیم در نوزادان به شمار می‌رود و حدود ۱۲ درصد نوزادان و به ویژه نوزادان سفید پوست را درگیر می‌کند. تولد نوزاد زودرس یکی دیگر از عوامل خطر است. زیرا در این نوزادان به دلیل رشد ناقص عروق خونی، احتمال بروز همانژیوم چشم بیشتر خواهد بود.

این عارضه در نوزادان دختر نسبت به پسرها شایع‌تر است.  از سوی دیگر، بزرگسالان به ویژه در سنین میان‌ سالی و سالمندی ممکن است دچار همانژیوم‌های سطحی شوند که معمولاً به صورت لکه‌های قرمز گیلاسی دیده می‌شوند. به طور کلی، اگر چه این ضایعه در نوزادان و افراد مسن رایج‌تر است؛ اما می‌تواند در هر سنی بروز پیدا کند.

علت همانژیوم چشم کودکان

همانژیوم‌ چشم در اطفال نتیجه رشد غیر عادی رگ‌هایی است که به درستی در دوران جنینی شکل نگرفته‌اند. دلیل اصلی این اختلال هنوز به‌ طور قطعی مشخص نیست؛ اما برخی پژوهش‌ها احتمال تأثیر ژنتیک یا اختلالات رشد عروقی را مطرح کرده‌اند. در برخی موارد، همانژیوم چشم در اثر آسیب یا بیماری در دوران بزرگسالی ایجاد می‌شود. 

این توده‌ها ممکن است از بدو تولد دیده شوند یا در چند هفته اول پس از تولد نمایان شوند. معمولاً طی ۶ تا ۹ ماه نخست، رشد آن‌ها ادامه دارد و پس از آن این روند متوقف شده و به تدریج کم ‌رنگ‌تر می‌شوند. بیشتر توده‌های همانژیوم چشمی با گذر زمان ناپدید شده و اثری از آن‌ها باقی نمی‌ماند.

تشخیص همانژیوم چشم کودکان

تشخیص توده‌های همانژیوم چشم نوزادان و کودکان معمولاً از طریق معاینه فیزیکی توسط پزشک انجام می‌گیرد. اگر این توده‌ها در ناحیه چشم یا سطح پوست ظاهر شده باشند، معمولاً با چشم غیر مسلح هم قابل مشاهده هستند. در مواردی که نیاز به بررسی دقیق‌تر باشد، پزشک ممکن است تصویر برداری‌هایی مانند سونوگرافی یا سی‌ تی ‌اسکن را تجویز کند. این آزمایش‌ها به شناسایی موقعیت دقیق، ابعاد توده و بررسی عوارض احتمالی کمک خواهند کرد.

زمان مراجعه به پزشک برای درمان همانژیوم چشم

در صورت مشاهده علائم زیر برای همانژیوم چشم در اطفال، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه شود: 

• تغییر رنگ ضایعه 
• شروع به خونریزی 
• انسداد دید یا مزاحمت در بینایی 
• ایجاد اختلال در تنفس یا بلع

درمان همانژیوم چشم در اطفال

برای درمان این نوع توده‌های همانژیوم چشم در نوزادان و کودکان، معمولاً یکی از گزینه‌های زیر بسته به شرایط بیمار انتخاب می‌شود:

• دارو درمانی: مصرف دارو می‌تواند رشد همانژیوم را مهار کرده و در برخی موارد باعث کوچک شدن آن شود. 
• لیزر درمانی: این روش با استفاده از اشعه لیزر، روی عروق بزرگ‌تر همانژیوم چشم تأثیر می‌گذارد و مانع پیشرفت بیشتر توده می‌شود. 
• جراحی برداشت توده: اگر توده عملکرد طبیعی چشم را مختل کند یا رشد طبیعی کودک را تحت تأثیر قرار دهد، حذف آن از طریق جراحی ضروری خواهد بود.

پیشگیری از همانژیوم چشم نوزاد

در حال حاضر راه قطعی برای پیشگیری از بروز همانژیوم چشم کودکان شناخته نشده است. این ضایعات معمولاً به ‌علت اختلال در شکل ‌گیری رگ‌های خونی در دوران جنینی ایجاد می‌شوند. عواملی مانند تولد زود هنگام و وزن پایین هنگام تولد می‌توانند احتمال بروز این مشکل را بیشتر کنند. با این وجود، بررسی زود هنگام و تحت نظر بودن توسط پزشک متخصص، از عوارض شدید همانژیوم چشم در اطفال جلوگیری کرده و روند درمان را ساده‌تر می‌سازد.  

عوارض همانژیوم چشم

اگر توده همانژیوم چشم کودکان با سرعت در ناحیه پلک رشد کند، می‌تواند به‌ طور جدی دید فرد را مختل کند. همچنین رشد آن در نقاط حساس چشم ممکن است شکل کره چشم را تغییر داده یا موجب انحراف در محور بینایی شود.از دیگر عوارض رایج همانژیوم چشم می‌توان به ضعف بینایی یک‌ طرفه یا حتی از دست دادن کامل دید اشاره کرد.

توده‌هایی که در حفره چشم یا اطراف پلک‌ها ایجاد می‌شوند ممکن است باعث فشار مکانیکی بر چشم شوند که این وضعیت منجر به ایجاد آستیگماتیسم کودکان خواهد شد. در موارد شدیدتر، جلوگیری از عبور نور به شبکیه می‌تواند عملکرد بینایی را به ‌طور کامل مختل کند.

سوالات متداول درباره همانژیوم چشم کودکان

کلام آخر

در این محتوا به بررسی همانژیوم چشم پرداختیم. دانستیم که این عارضه در اغلب موارد بی‌ خطر و خوش ‌خیم است؛ اما گاهی می‌تواند باعث اختلال در بینایی یا تغییر در ظاهر فرد شود. بنابراین شناسایی زود هنگام و اقدام به موقع برای درمان، نقش مهمی در حفظ سلامت بینایی و پیشگیری از مشکلات بعدی دارد.

اگر این توده‌ها بر عملکرد چشم یا ظاهر شما تأثیر گذاشته‌اند، مراجعه به چشم‌ پزشک متخصص می‌تواند مسیر درمان را روشن کند. با مراقبت صحیح و پیگیری منظم، بیشتر همانژیوم های چشم بدون ایجاد آسیب دائمی برطرف خواهند شد.