شب کوری یک اختلال بینایی است که افراد مبتلا به شب کوری توانایی دیدن در شرایط نور کم را ندارند. این مشکل می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند نقص‌های ژنتیکی، بیماری‌های چشمی، جراحی چشم و کمبودهای تغذیه‌ای باشد. شب کوری می‌تواند تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد، به ویژه در فعالیت‌هایی مانند رانندگی در شب یا حرکت در محیط‌های کم‌نور.
در این مقاله، به بررسی انواع مختلف شب کوری، علل و عوامل ایجاد کننده آن و راهکارهای موجود برای مدیریت و درمان این مشکل خواهیم پرداخت.
شب کوری چیست؟
شب کوری که به انگلیسی Nyctalopia نام دارد، نوعی بیماری مرتبط با دید چشم است که باعث نداشتن دید خوب در شب یا در نور ضعیف (مانند سینما) اطلاق می‌شود. در واقع فردی که به این بیماری مبتلا است، دچار ناتوانی سیستم بینایی در انطباق با سرعت مناسب، هنگام عبور از محیطی با نور خوب به محیطی با نور ضعیف همراه است. در واقع شب کوری یک بیماری نیست؛ بلکه مشکلی اساسی در شبکیه چشم محسوب می‌شود.
شب کوری معمولاً به دلیل نقص در سلول‌های حساس به نور شبکیه، به نام “سلول‌های میله‌ای”، رخ می‌دهد. این سلول‌ها مسئول دید در نور کم هستند. این عارضه می‌تواند ناشی از مشکلات ژنتیکی، بیماری‌های شبکیه، کمبود ویتامین A، شب کوری بعد از لیزیک و یا بیماری‌هایی مثل دیابت باشد.
انواع شب کوری
شب کوری مادرزادی
شب کوری مادرزادی که شایع‌ترین نوع آن شب کوری مادرزادی ثابت یا (CSNB) است، از بدو تولد وجود دارد و به دلیل یک جهش ژنتیکی رخ می‌دهد. این نوع شب کوری عملکرد شبکیه چشم را تحت تاثیر قرار داده و افرادی که به آن مبتلا هستند دچار مشکل دید در محیط‌های کم‌نور می‌باشند اما بینایی آن‌ها در نور معمولی طبیعی است.
شب کوری اکتسابی
یکی دیگر از انواع شب کوری که به دلایل مختلفی همچون کمبود ویتامین A، آب مروارید، گلوکوم و بیماری رتینیت پیگمانتوزا به وجود می‌آید. کمبود ویتامین A یکی از علل اصلی شب کوری اکتسابی، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه و در میان کودکان است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که بدن ویتامین A کافی برای عملکرد شبکیه دریافت نمی‌کند. برای پیشگیری از این نوع شب کوری، رژیم غذایی غنی از ویتامین A ضروری است. بیماری ارثی رتینیت پیگمانتوزا نیز می‌تواند منجر به کاهش بینایی و در نهایت شب کوری شود که در برخی موارد کوری کامل را نیز به همراه خواهد داشت.
برای دریافت مشاوره رایگان درمان شب کوری فرم زیر را پر کنید.
علل بروز شب کوری
شب کوری می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که از جمله شایع‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نزدیک‌بینی: افرادی که نزدیک‌بین هستند، ممکن است در نور کم مشکل بینایی داشته باشند؛ چرا که چشم‌هایشان برای دیدن اشیای دور دچار مشکل است و این مشکل در شرایط نور کم تشدید می‌شود.
- آب مروارید: آب مروارید باعث کدر شدن عدسی چشم می‌شود و این کدری می‌تواند دید را در شرایط نور کم دشوار کند. افرادی که به آب مروارید مبتلا هستند، معمولاً در دیدن در شب مشکل دارند.
- رتینیت پیگمانتوزا (آر پی): این بیماری ارثی شبکیه باعث از دست دادن تدریجی سلول‌های حساس به نور می‌شود. افرادی که به رتینیت پیگمانتوزا مبتلا هستند، برای دیدن در نور کم مشکل دارند و این وضعیت می‌تواند به دید تونلی و در نهایت کوری منجر شود.
- دیابت می‌تواند به رگ‌های خونی شبکیه آسیب برساند و باعث مشکلاتی مانند رتینوپاتی دیابتی شود. این مشکلات می‌توانند به شب کوری و کاهش دید در نور کم منجر شوند.
- قوز قرنیه: در این حالت، قرنیه به شکل غیرطبیعی و مخروطی شکل تغییر می‌کند. این تغییر شکل می‌تواند باعث انحراف نور و مشکلات دید در شرایط نور کم شود.
- مصرف داروهای گلوکوم: برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان گلوکوم می‌توانند باعث انقباض مردمک شوند. این انقباض مردمک می‌تواند میزان نوری که به شبکیه می‌رسد را کاهش داده و شب کوری را تشدید کند.
- کمبود ویتامین A: ویتامین A برای عملکرد صحیح شبکیه ضروری است و کمبود این ویتامین می‌تواند به شب کوری منجر شود. افرادی که تحت عمل جراحی بای پس روده قرار گرفته‌اند، به دلیل جذب کمتر ویتامین A ممکن است در معرض خطر بیشتری برای شب کوری باشند.
تشخیص شب کوری
برای تشخیص شب کوری در قدم اول نیاز است خود بیمار بررسی کند که آیا علائم زیر را دارد یا نه:
- آیا حرکت کردن در محیط‌های با نور بسیار کم برایتان مشکل است؟
- آیا رانندگی در شب برایتان چالش برانگیز است؟
- آیا در نور کم توانایی تشخیص چهره افراد را دارید؟
- آیا هنگام ورود به یک محیط روشن از یک محیط تاریک، مدت زمان طولانی طول می‌کشد تا چشمتان با میزان نور محیط تطابق پیدا کند؟
در صورتی که پاسختان به سوالات بالا مثبت است، می‌بایست به یک متخصص چشم در اهواز مراجعه نمایید. چشم پزشک ضمن پرسیدن سوالات بالا، معایناتی را انجام خواهد داد که عبارتند از:
- تست بینایی رنگ مانند تست کور رنگی، رفلکس نوری مردمک چشم، حدت بینایی
- رفرشکن جهت بررسی تجویز عینک یا لنزهای چشم
- معاینه شبکیه چشم‌ها جهت بررسی وجود هر گونه آسیب در ساختار چشم
- معاینه اسلیت لمپ برای بررسی ساختارهای جلویی چشم همچون قرنیه، پلک، عنبیه و …
- انجام آزمایش الکتروتینوگرافی
- آزمایش دید میدان
روش‌های پیشگیری از شب کوری
هیچ راهی برای پیشگیری از شب کوری مادرزادی وجود ندارد؛ چرا که به صورت وراثتی منتقل می‌گردد اما با کمی تغییر در سبک زندگی خود می‌توانید در جهت بهبود این بیماری تلاش کنید. همچنین جهت جلوگیری از ابتلا به شب کوری اکتسابی می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین A مثل هویج، طالبی، کدو حلوایی، اسفناج، شیر، تخم مرغ و …
- انجام معاینات منظم توسط چشم پزشک
- استفاده از عینک آفتابی جهت جلوگیری از آسیب‌های نور خورشید
- ورزش منظم جهت کنترل فشار خون و سطح گلوکز
جراحی و درمان انواع بیماری‌های چشم، رفع عیوب انکساری و انجام جراحی زیبایی پلک توسط دکتر وحید بیگی با نمونه کارهای متعدد
روش‌های درمان شب کوری
نظر اکثر پزشکان متخصص چشم و بینایی این است که شب کوری درمان ندارد اما محققان همواره در تلاشند راهی موثر در جهت درمان این بیماری بیابند. یکی از روش‌هایی که محققان در حال حاضر به بررسی آن مشغولند، ژن درمانی و استفاده از سلول‌های بنیادی است. از آنجایی که در حال حاضر راهکار مطمئنی جهت درمان این اختلال بینایی وجود ندارد، تنها می‌توان با استفاده از روش‌های پیشگیرانه تا حدی از بروز و تشدید آن جلوگیری کرد.
البته در موارد شدید‌تر ممکن است پزشک متخصص انجام جراحی لیزری چشم را تجویز کند. این جراحی اغلب به صورت عمل لیزیک چشم در اهواز انجام می‌شود و در طی آن شکل قرنیه جهت بهبود بینایی فرد تغییر پیدا می‌کند. هر چند این عارضه در برخی موارد حتی با انجام جراحی نیز درمان نمی‌شود اما تا حد زیادی کیفیت بینایی فرد را بهبود خواهند داد.
سوالات متداول درمان شب کوری
در محیط‌های کم‌نور یا بدون نور، مردک چشم بزرگتر شده تا نور بیشتری وارد چشم شود. سلول‌های مخروطی وظیفه دیدن رنگ و اجسام رنگی را بر عهده داشته و سلول‌های میله‌ای برای دیدن در تاریکی هستند. در صورتی که این سلول‌ها هرگونه اختلالی داشته باشند، فرد در تاریکی دید خوبی نخواهد داشت.
بله، یکی از روش‌های درمان شب کوری استفاده از عینک‌های خاص یا لنزهای تماسی است که می‌تواند منجر به تقویت بینایی فرد شود.
خیر، شب کوری صرفا توانایی دید در نور کم را ضعیف می‌کند و هیچگاه منجر به کوری کامل نخواهد شد.
شب کوری نوعی اختلال بینایی است که می‌تواند بصورت ارثی و یا اکتسابی اتفاق بیفتد.
چنانچه هنگام رانندگی در شب مشکل بینایی دارید و یا در صورتی که در یک محیط کم‌نور قرار بگیرید، نمی‌توانید به خوبی ببینید، فورا به چشم پزشک مراجعه نمایید.
کلام آخر
شب کوری یک اختلال بینایی است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، بیماری‌های چشمی، و کمبودهای تغذیه‌ای بروز کند. با توجه به تأثیرات منفی این مشکل بر کیفیت زندگی افراد، تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب آن بسیار حائز اهمیت است. روش‌های مختلفی درمان شب کوری مانند اصلاح تغذیه، مصرف مکمل‌های ویتامینی و جراحی می‌توانند به بهبود شرایط کمک کنند. با افزایش آگاهی عمومی و ارتقای دانش تخصصی در این زمینه، می‌توان به بهبود وضعیت افراد مبتلا به این بیماری کمک کرد و از تأثیرات منفی آن بر زندگی روزمره آن‌ها کاست.
معاینه حضوری درمان شب کوری در ماهشهر
اگر ساکن استان خوزستان از جمله شهرهای اهواز و ماهشهر و یا اطراف آن هستید و برای درمان شب کوری قصد مراجعه به یک چشم پزشک خوب را دارید، می‌توانید به مطب دکتر وحید بیگی مراجعه کنید.
آدرس: ماهشهر ؛میدان امام،خیابان باهنر ،جنب عینک زایس
